Terug

Gezocht: Het IJzeren kruis.

Naar aanleiding van het verdwijnen van het ijzeren kruis te Holsbeek, putten we uit de onder vermelde publicaties voor een korte geschiedenis.

"…Wij hebben de eer van aan al kennis te geven dat tusschen den nacht van 16 en 17 deser loopende maand is er een Eyser-Cruys gestolen geweest staande omtrent het huis van Andries Beullens op de Baan van Holsbeek naat Leuven. Wij hebben dezen dag niet kunnen ontdekken de dieven. Daar de zelfde nacht ook gestolen geweest een ploegkauter. Daar is kennis gegeven de Koninklijke Marechaussée …"

Tot zover het uitreksel van het "Register der correspondentie van Holsbeek 1824-1829", 18 augustus 1824 onder de afdeling "Politie". Het fenomeen 'diefstal' blijkt daardoor een fenomeen van alle tijden. Ook hier herhaalt de geschiedenis zich. Het monument werd ons rond 8 maart ontvreemd. We stellen ons de vraag wie baat heeft aan het gestolen voorwerp. In tegenstelling tot het eerder dit jaar uit de Holsbeekse parochiekerk ontvreemde Sint-Maurusbeeld, heeft dit ijzeren kruis een veel minder uitgesproken artistieke (en dus financiële) waarde. Door het meenemen van kruis en betonnen voet, heeft de dief ons duidelijk gemaakt dat hij of zij er wel degelijk iets voor over had.

Volgens de overlevering stond het ijzeren kruis overigens niet op de splitsing van het Langeveld en de Leuvensebaan. Het was ingeplant daar tegenover, aan de voet van de helling van het zogenaamde 'Stokbos'. Vermelden we terloops dat op deze plaats eveneens de fanfare van Holsbeek werd gesticht.

Op een kaart uit 1864 vinden we het terug aan de benedenzijde van het Langeveld. Het verdween een tweede keer in 1922, mogelijk enkel voor herstelling. Volgens de beschrijving door Albert Van Holsbeek stond het toen reeds op de splitsing. Het kruis droeg een opschrift (zie houtsnede), waarschijnlijk naar de heroprichting door Petrus Beesemans, Meyer (burgemeester sedert 1808). Vergelijking van fotomateriaal met optekeningen toont inderdaad aan dat het kruis een aantal aanpassingen onderging.

In 1952 (na de aanleg van de Leuvensebaan en de noodzakelijke verschuiving van het kruis) wordt het kruis gered van een gewisse ontvreemding. Louis Rabau vindt het terug (nadat het aan de voet was doorgeroest) op de kar van een plaatselijke handelaar in oudijzer. Louis plaatste het na het geven van het meest noodzakelijke onderhoud terug op zijn plaats en verdient hiervoor de nodige erkenning.

In 1970 herwaardeerde de 'Raad voor leefmilieu' (één der voorlopers van onze huidige kring) de omgeving van het kruis. Er kwam een streekeigen ommuring en enkele berkjes versierden het geheel. Enkele jaren terug werden deze volwassen bomen door de eigenaar vervangen door een aanplanting van jong groen, zodat het kruis terug alle aandacht kreeg. Spijtig genoeg ook de aandacht van hen die aanleiding geven tot het publiceren van dit artikel.

In dat kader willen we dan ook nog volgende bedenking maken. Gelukkig is onze publicatie geen aanleiding tot de diefstal. Onbekend maakt onbemind. Het publiceren van merkwaardigheden doopt hen tegelijkertijd om tot waardevolle voorwerpen. Het noodzaakt ons tot voorzichtigheid in het weergeven van ons patrimonium. We zouden wel eens de verkeerde personen kunnen activeren…

Vermelden we ook nog dat een legende en een toneelstuk aan dit ijzeren kruis werden verbonden. We verwijzen hiervoor naar de bestaande literatuur.


Rudy Janssens


Bronnen.

De publicatie "Vier" (milieunieuws van de vier windstreken) verscheen als bijlage van het tijdschrift "Mens en Natuur", tijdschrift voor natuurbeleven, onder redactie van Gust Boschmans. Wij zijn hem dankbaar, enerzijds voor dat initiatief, anderzijds voor de toelating tot overname van de gegevens.

Vier 3/83, Het ijzeren kruis, de "legende" van het ijzeren kruis.
Vier 1/84, De "legende" van het ijzeren kruis (deel 2).
Vier 2/85, Hoe oud is het ijzeren kruis.
Vier 1/87, Facsimilé van het handschrift van dhr. A. Van Holsbeek.

De onuitgegeven geschiedenis van Holsbeek door Albert van Holsbeek (archief Gust Boschmans).

De legende van het ijzeren kruis 1684-1984, Jos Libotton en Paul Crab.

100 jaar fanfare Sint-Maurus te Holsbeek.

Aspecten van de politieke geschiedenis van Holsbeek, de gemeenteraadsverkiezingen, Jos Libotton.
Terug